MIRA Volkssterrenwacht MIRA vzw

Tien jaar geleden, op 20 november 1998, begon de bouw van het internationale ruimtestation ISS in de ruimte. Die dag lanceerden de Russen Zarya, het eerste onderdeel van deze gigantische bouwdoos in de ruimte.
Maar de saga van het ISS gaat veel verder terug in de tijd. Terwijl de Amerikanen in de jaren 1970 mensen op de Maan lieten landen, bracht de toenmalige Sovjet Unie het ruimtestation Saljoet in de ruimte. Om niet achter te blijven lanceerden de Amerikanen Skylab, een omgebouwd onderdeel van de raket die eerder mensen op de Maan had gebracht. Skylab stortte neer in 1978. De Sovjets brachten verschillende versies van Saljoet in de ruimte, en uiteindelijk ook het beroemde ruimtestation Mir.

Pas in 1984, onder president Ronald Reagan, namen de Amerikanen de draad weer op. De president wou binnen zes jaar een eigen Amerikaans ruimtestation dat niet meer dan 8 miljard dollar mocht kosten. Europa werd aangezocht om mee te doen. In januari 1985 ging de Europese ruimtevaartorganisatie ESA in op dat verzoek. Er kwam pas schot in de zaak toen president Bill Clinton besloot om ook de Russen – de Sovjet Unie was intussen uiteengevallen – bij het project te betrekken. In 1995 besliste de ESA om een eigen lab Columbus te bouwen voor het ISS.

Op 20 november 1998 lanceerde de Russen de module Zarya, gebouwd en gelanceerd in Rusland, maar betaald door de Amerikanen. Het was het eerste onderdeel van de enorme bouwdoos die het ISS zou worden. Op 8 december 1998 volgde de eerste Amerikaanse module.

Sinds de lancering van de Zarya op 20 november 1998 heeft het ISS meer dan 57.000 rondjes ronde de Aarde gemaakt, goed voor een afstand van meer dan twee miljard kilometer, dat is 13 keer de afstand van de Aarde naar de Zon.

Aan het ISS werken 15 landen mee: Amerika, Rusland, Japan, Canada en 11 Europese landen (waaronder België) via de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Bijna 170 astronauten uit 14 landen hebben het ruimtestation voor een paar dagen of gedurende maanden bewoond.

De constructie in de ruimte heeft heel wat vertraging opgelopen. Geldgebrek en de ramp met het ruimteveer Columbia hebben de assemblage vertraagd. Pas tegen de zomer van 2010 zal het ISS afgewerkt zijn. Van dan af blijven de Amerikaanse shuttles aan de grond en moeten de Amerikanen minstens tot 2015 een beroep doen op de Russen om hun astronauten naar het ISS te brengen.

Hoe lang het station dan nog zal gebruikt worden, is nog geen uitgemaakte zaak. Er is ook heel wat kritiek op het ruimtestation. Met een prijskaartje van zowat 100 miljard dollar is het een uiterst dure onderneming. Pas vanaf de zomer van 2009 kan er volop wetenschappelijk onderzoek worden verricht als er voor het eerst zes mensen permanent aan boord zullen zijn.

Een overzicht van 10 jaar ISS

Zarya (of ‘Dageraad’, Rusland)
Functie: voortstuwing en bijsturing, communicatie, opslagruimte, batterijen en brandstoftanks
Lancering: 20 november 1998

Unity (of ‘Node 1', VS)
Functie: verbindingselement met 6 aanmeerpoorten
Lancering: 4 december 1998

Zvezda (of 'Ster', Rusland)
Functie: eerste leefmodule (werkplaats, slaapplaats voor 2, fitnessmateriaal, toilet, luchtsluis, lucht- en waterzuivering)
Lancering: 12 juli 2000

Z1-Truss (VS)
Functie: eerste deel van mast die zonnepanelen met elkaar en met de labs verbindt
Lancering: 11 oktober 2000

31 oktober 2000: lancering Sojoez met eerste bemanning van het ISS, één Amerikaan en twee Russen

P-6 Truss (VS)
Functie: deel mast aan bakboord met eerste zonnepanelen voor energievoorziening in het ISS
Lancering: 30 november 2000

Destiny (VS)
Functie: eerste laboratorium van het ISS voor onderzoek bij afwezigheid van zwaartekracht in
max. 23 labkasten van elk 540 kg, medisch onderzoek en onderzoek materiaaleigenschappen
Lancering: 7 februari 2001

Canadarm 2 (Canada)
Functie: afstandbestuurde robot met twee armen en handen
Lancering: 19 april 2001

“Quest” of “Joint Airlock” (VS)
Functie: Amerikaanse luchtsluis voor ruimtewandelingen
Lancering: 12 juli 2001

Pirs (Rusland)
Functie : aanmeerpoort voor Sojoez of Progress en luchtsluis voor ruimtewandelingen
Lancering: 15 september 2001

S0 Truss (VS)
Functie: eerste, centrale element van mast voor zonnepanelen
Lancering: 8 april 2002

Mobile Transporter (VS)
Functie: voertuigje op mast
Lancering: 8 april 2002

S1 Truss (VS)
Functie: eerste element van mast aan stuurboord met panelen voor koeling
Lancering: 7 oktober 2002

P1 Truss (VS)
Functie: eerste element van mast aan bakboord met panelen voor koeling
Lancering: 23 november 2002

30 oktober - 10 november 2002: “Odyssea” met Frank De Winne, 1 week verblijf in het ISS

1 februari 2003: ramp met ruimteveer Columbia tijdens terugkeer in atmosfeer.
Gevolgen: tijdelijk geen shuttlevluchten meer, bouw ISS voorlopig gestopt, permanente bemanning ISS beperkt tot 2 koppen

4 juli 2006: hervatting shuttlevluchten
Gevolgen: permanente bemanning ISS opnieuw 3 koppen, hervatting bouw ISS

P3/P4 Truss (VS)
Functie: tweede element van mast aan bakboord
Lancering: 9 september 2006

P5 Truss (VS)
Functie: derde element van mast aan bakboord
Lancering: 9 december 2006

S3/S4 Truss (VS)
Functie: tweede element van mast aan stuurboord
Lancering: 8 juni 2007

S5 Truss (VS)
Functie: derde element van mast aan stuurboord
Lancering: 8 augustus 2007

“Harmony” of Node 2 (Europa)
Functie: aanmeerpoorten voor o.a. het Europese lab Columbus en het Japanse lab Kibo
Lancering: 23 oktober 2007

Columbus (Europa)
Functie: Europees ruimtelaboratorium
Lancering: 6 december 2007

Met de aankomst van Columbus krijgt de ESA de beschikking over 8.3% van het Amerikaans deel van het ISS. Daardoor kan de ESA om de twee jaar één Europese astronaut voor een verblijf van zes maanden naar het ISS sturen.

Kibo 1ste deel (Japan)
Functie: opslagruimte onder druk
Lancering: 11 maart 2008

Kibo 2de deel (Japan)
Functie: het eigenlijke laboratorium
Lancering: 31 mei 2008

CHeCS 2 = Crew Health Care System 2 (VS)
Functie: apparatuur voor een permanente bemanning van 6 koppen met twee slaapcabines, keuken,
2de loopband voor conditietraining, 2de toilet, installatie voor waterzuivering
Lancering 14 november

Stand van zaken op de tiende verjaardag van het ISS

Gewicht op de grond : 300.214 kg
Bewoonbaar volume (met lucht) : 358 kubieke meter

Wat nog volgt

S6 Truss (VS)
Functie: vierde element voor mast aan stuurboord

Vanaf april 2009 is ISS geschikt voor een permanente bemanning van 6 koppen

3de deel lab Kibo (Japan)

Einde mei 2009: Frank De Winne vertrekt voor zes maanden naar ISS

Racks (VS): rekken voor onderzoek en opslag

MRM2 = Mini Research Module 2 (Rusland)
Functie: mini onderzoekslab van Rusland
(door verschuivingen in het lanceerschema komt MRM2 voor MRM1)

HTV-1 (H-II Transfer Vehicle, Japan)
Functie: eerste Japanse vrachtcabine
Lancering: streefdatum september 2009

Node 3 en Cupola (Europa)
Functie NODE 3: derde aanmeermodule met gesofisticeerd lucht- en waterzuiveringssysteem voor 6-koppige bemanning
Functie CUPOLA: observatiekoepel met 7 ramen voor uitzicht op de Aarde

MRM1 = Mini Research Module 1 (Rusland)
Functie: mini onderzoekslab van Rusland

Vanaf 1/10/2010: geen shuttlevluchten meer
Einde assemblage Amerikaanse onderdelen

ISS op 1 oktober 2010

Gewicht op de grond: ongeveer 450.000 kg
Bewoonbaar volume (met lucht): 1200 kubieke meter
Breedte (spanwijdte over “truss”): 108 meter
Lengte: 74 meter (ongeveer 90 meter met onbemande vrachtcabine)
Hoogte: 45 meter

Modules en lanceringen na 1 oktober 2010

ERA (European Robotic Arm, Europa)
MLM ( Multipurpose Laboratory Module, Rusland)
Twee energie modules (Rusland)

Tekst: Herman Henderickx
Meer info: International Space Station