MIRA Volkssterrenwacht MIRA vzw

Na jaren vertraging, stijgende kosten en geruzie lijkt het Europese “Galileo”-project stilaan op snelheid te komen. Woensdag 23 april zette het Europese Parlement het licht op groen om 2,4 miljard Euro extra overheidsgeld te investeren in “Galileo”, het Europese programma dat een concurrent moet worden van het Amerikaanse GPS (Global Positioning System).

ESA Galileo (copyright illustratie)

“Galileo” is een project van de Europese Commissie en de ESA, de Europese Ruimtevaart Organisatie. De Europese Commissie neemt het politieke aspect, de studies en het marktondezoek voor zijn rekening. De ESA doet de ontwikkeling, bouw en lancering van de satellieten en bouwt ook de vereiste grondstations.

En op zondag, 27 april is een kwartier over middernacht de Europese satelliet Giove B gelanceerd, een testsatelliet voor het “Galileo”-project. Giove B is een bescheiden kunstmaan van iets meer dan een halve ton bij de lancering. Het is een test-satelliet waarmee in de allereerste plaats in de ruimte een extreem nauwkeurige klok zal worden gestest. Het gaat om een atoomklok die per dag maar één miljardste van een seconde (een nanoseconde) mag afwijken van de juiste tijd.

Nooit eerder is een atoomklok met zulke precisie naar de ruimte gelanceerd. Ze wordt het hart van de operationele Galileo-satellieten. Daarmee kan men op Aarde met de gepaste GPS-apparatuur de plaats bepalen waar men zich bevindt tot op minstens één meter nauwkeurig, zelfs in de steden. Daarmee overtreft “Galileo” gevoelig de prestaties van het Amerikaanse (militaire) GPS en het Russische Glasnoss. En om die nauwkeurigheid is het te doen.

Giove B maakt het ook mogelijk om GPS-appartuur met echte signalen uit de ruimte te testen. En omdat de Galileo-satellieten in een hoge baan (op de weinig gebruikte hoogte van 23.000 km boven het aardoppervlak) zullen draaien, onderzoekt de Giove B, net zoals zijn voorganger Giove A, ook de straling die op die hoogte heerst om te kijken of die de werking van de satellieten verstoort.

“Galileo” maakt een gamma (commerciële) toepassingen mogelijk zoals plaatsbepaling door landmeters en archeologen, maar ook voor vaartuigen, auto’s en vrachtwagens, en vliegtuigen. Signalen van mensen in nood – met een gepast toestel op zak – kunnen opgevangen worden en Galileo zal de locatie van de pechvogel(s) kunnen doorgeven om reddingsdiensten naar de juiste plek te sturen.

Het Galileo-systeem had dit jaar – 2008 – al operationeel moeten zijn, maar het duurt zeker nog tot in 2013 vooraleer het zo ver is. Enkele keren zag het er naar uit dat het hele project zou worden opgedoekt. Op de valreep werd op 28 december 2005 Giove A gelanceerd om “beslag te leggen” op de radiofrequenties die Galileo wil gebruiken en die beheerd worden door de International Telecommunications Union (ITU).

Europa had ook ruzie met Amerikanen over de frequentie waarop ‘Galileo” zal uitzenden. En er was vrees dat de signalen van “Galileo” ook kunnen misbruikt worden door b.v. terroristen. Maar dat is uitgepraat en opgelost.

Vooral de industrie gooide roet in het eten. De privésector moest twee derde van de kostprijs van 3,6 miljard Euro ophoesten. Maar er groeiden twijfels over rendement van die investering. Uiteindelijk komt het geld voor de ontwikkeling en lancering van “Galileo” nu helemaal uit de openbare sector, van de EU en van de ESA.
In 2010 volgen nog vier testsatellieten, het minimum om navigatie met kunstanen echt uit te proberen. Uiteindelijk zal “Galileo” bestaan uit 30 satellieten (waarvan 3 reservesatellieten) die gelijktijdig maar gespreid over verschillende banen rond de Aarde moeten draaien. In 2013 dus.

Tekst: Herman Henderickx
Brussel, 24 april 2008

Meer info: ESA Galileo