MIRA Volkssterrenwacht MIRA vzw

Sedert gisteren gaat er een nieuwsbericht de wereld rond over Britse wetenschappers die buitenaards leven zouden ontdekt hebben. Dat zou zeer spectaculair nieuws zijn, moest het ook echt kloppen. Jammer genoeg zijn er heel veel redenen om aan te nemen dat het niet klopt.

"Journal of Cosmology" - foute boel

Het "wetenschappelijk artikel" werd gepubliceerd in het prestigieus klinkende "Journal of Cosmology" - het klinkt goed, maar is in de werkelijkheid een vehikel opgericht door Chandra Wikramasinghe - een van oorsprong Sri Lankaanse astronoom met een Idée Fixe rond buitenaards leven in kometenstof. Wikramasinghe en medewerkers hebben de laatste twintig jaar met de regelmaat van de klok aangekondigd dat ze buitenaards leven ontdekt hebben, iedere keer blijkt echter vrij snel dat deze conclusie totaal niet ondersteund wordt door de door hen aangevoerde elementen.

De enige artikels die in dit "Journal" worden gepubliceerd zijn dan ook van een klein groepje "wetenschappers" rond Wikramasinghe.

Buitenaardse Diatomeën?

De zogenaamde ontdekking hier werd gedaan door een onderzoeksballon naar de stratosfeer te sturen, 27km boven het oppervlak van de aarde. Aan deze ballon hing een experiment dat stof verzamelde op die hoogte - dit is ver boven de lagere atmosfeer, die vol vocht en stof zit - omdat de normale weerfenomenen niet tot die hoogte reiken, is er relatief weinig uitwisseling van materiaal tussen de lagere atmosfeer en de stratosfeer en is een significant deel van het op die hoogte aanwezige stof afkomstig uit de ruimte.

In het door dit experiment verzamelde materiaal werd één stofdeeltje gevonden dat onder een elektronenmicroscoop identificeerbaar was al van biologische oorsprong - meerbepaald was het een fragment van een diatomee - diatomeën zijn microscopisch kleine ééncellige wieren die een hard skelet opbouwen rond hun ene cel - ze worden ook wel kiezelwieren genoemd en zijn één van de meest talrijk op aarde aanwezige levensvormen, ze leven vooral in water, zowel in zee als in zoet water.

Als deze wieren zo talrijk voorkomen op aarde, hoe kwamen de Britse wetenschappers dan tot de conclusie dat dit een "buitenaardse diatomee" is? Wel, hun stelling is "aangezien er geen mechanisme is waarmee aardse diatomeën vanuit de lagere atmosfeer in de hogere kunnen raken, moeten deze deeltjes wel vanuit de ruimte komen en zijn ze dus buitenaards". Zo bekeken lijkt die redenering misschien zo gek nog niet, maar er zijn toch enkele problemen mee...

Stof in de stratosfeer

Het klopt dat een belangrijk deel van het stof in de stratosfeer uit de ruimte afkomstig is, maar het woordje "deel" in die zin maakt meteen iets duidelijk : niet *alle* stof in de stratosfeer komt uit de ruimte. Er zijn verschillende mechanismen waarmee stof toch tot in de stratosfeer kan terechtkomen.

Vulkaanuitbarstingen

Een vulkaanuitbarsting kan zo krachtig zijn dat zij een hoop stof de stratosfeer in duwt, hoewel het merendeel van dit stof vulkanisch van oorsprong zal zijn en dus geen biologische fossielen kan bevatten, bevindt zo'n vulkaan zich *wel* in de lagere atmosfeer en zal er met het vulkanisch materiaal steeds een hoeveelheid ander materiaal meegesleurd worden - dat kan gaan om stofdeeltjes uit de lucht rond de vulkaan, maar ook gewoon van stof dat via de lucht aangewaaid is en bij voorbeeld bij een regenbui op de vulkaan is afgezet.

Menselijke actie

Diatomeënaarde is een materiaal dat op industriële schaal gebruikt wordt door de mens - diatomeënaarde bestaat uit fossiele diatomeën-skeletjes en heeft vele toepassingen, onder andere door verwerking in beton en als slijpmiddel - hierdoor komen fragmentjes diatomeën veelvuldig voor in omgevingen met veel menselijke activiteit.

Zo'n deeltjes zullen zich vaak afzetten op bijvoorbeeld passagiersvliegtuigen, die tijdens hun vlucht weliswaar niet helemaal tot in de stratosfeer reiken, maar wel op zeer grote hoogte boven het normale "weer" vliegen, deeltjes die reeds op die hoogte beland zijn kunnen dan relatief vlot nog hoger geblazen worden en toch nog in de stratosfeer terechtkomen.

Het is dus volledig fout om te beweren dat er geen aards stof in de stratosfeer kan terechtkomen, wil men dus aantonen dat een bepaald stofdeeltje buitenaards is, dient men andere tests te gebruiken - tests die deze Britse wetenschappers niet uitgevoerd hebben en die wellicht aangetoond zouden hebben dat het hier om een fossiel van aardse oorsprong ging

Isotopenanalyse

De meeste chemische elementen komen in verschillende vormen voor, isotopen genoemd - het enige verschil tussen isotopen van hetzelfde chemische element is een klein verschil in massa - als we bevoorbeeld een zuurstof-atoom bekijken, dan kan dit een massa hebben die ruwweg 16x die van het kleinste element waterstof is, maar zijn er ook isotopen die 17x of 18x zo zwaar zijn - de wetenschappelijke aanduiding van die verschillende isotopen is ¹⁶O, ¹⁷O, en ¹⁸O.

De verhouding tussen de isotopen is erg constant voor alle zuurstof van aardse oorsprong (niet perfect, er zijn lichte variaties) - maar zuurstof van buitenaardse oorsprong (bij voorbeeld vanop de planeet Mars, of vanop een komeet) zal een duidelijk andere isotopensamenstelling hebben - we weten dit omdat we deze samenstelling gemeten hebben, zowel ter plekke op Mars en op enkele kometen als bij het analyseren van meteorieten, stenen van duidelijk buitenaardse oorsprong - de isotopenverhouding kan zelfs beschouwd worden als een soort "vingerafdruk", men kan deze gebruiken om te bepalen of een bepaalde meteoriet afkomstig is van bij voorbeeld de planeet Mars en men kan ze zelfs tot op zekere hoogte gebruiken om een onderscheid te maken tussen meteoren afkomstig van verschillende planetoïden.

Door zo'n isotopenanalyse te doen zou men dus met zekerheid kunnen vaststellen of het stofje dat men gevonden heeft al dan niet van buitenaardse oorsprong is - die analyse werd echter niet gedaan, een zeer duidelijk en ernstig gebrek in dit zogezegde "onderzoek"

Juiste isotopen, maar toch buitenaards?

Er is nog één belangrijk mechanisme om dergelijke fossielen in de stratosfeer te krijgen dat we niet besproken hebben : het is bekend dat bij een grote inslag op een planeet een deel van het materiaal terug de ruimte in geworpen wordt, niet alleen materiaal van het inslaand object, maar ook materiaal uitgegraven uit de bodem - het is dank zij dit mechanisme dat we op aarde enkele tientallen meteorieten afkomstig van Mars en zelfs enkele honderden Maanmeteorieten teruggevonden hebben - deze maakten oorspronkelijk deel uit van de planeet Mars (of de Maan) en werden de ruimte ingeslingerd bij een grote inslag in een ver verleden - na lange omzwervingen door het zonnestelsel zijn dan enkele van deze fragmenten als meteoriet op aarde terechtgekomen.

Ditzelfde mechanisme werkt echter ook voor onze eigen planeet - het is perfect mogelijk dat een grotere inslag duizenden of zelfs miljoenen jaren geleden krachtig genoeg was om stukken aardse bodem de ruimte in te slingeren, en sommige daarvan zullen, opnieuw na duizenden of zelfs miljoenen jaren in de ruimte, terug naar de aarde vallen als meteorieten. Op die manier is het perfect denkbaar dat een diatomeënfossiel afkomstig vanop aarde toch als meteoriet terug naar de aarde zou vallen - maar dan kunnen we toch echt niet spreken van een "buitenaards" fossiel

Andere problemen met het artikel?

Er zijn nog heel wat andere problemen te bedenken bij het oorspronkelijke artikel - zo ontbreekt iedere verklaring waarom buitenaards leven zo zou lijken op aardse diatomeën - diatomeën zijn ééncellige wezens die gespecialiseerd zijn in het overleven in vloeibaar water en zijn bovendien algen die aan fotosynthese doen, en dus afhankelijk zijn van zonlicht. Zelfs indien er leven aanwezig zou zijn elders in het zonnestelsel, is er geen enkele andere plek in dat zonnestelsel waar diatomeën zouden kunnen gedijen, buitenaardse wezens zullen er dus vrijwel zeker totaal anders uitzien dan onze eigen diatomeën - het feit dat dit fossiel zo overduidelijk een diatomee is, bewijst eigenlijk op zich al dat het van aardse oorsprong is.

Conclusie

Hoewel het dus niet 100% uit te sluiten valt dat deze onderzoekers werkelijk een biologisch fossiel van buitenaardse oorsprong hebben ontdekt, lijkt de kans hierop zéér zéér klein en hebben ze zelfs niet de meest rudimentaire wetenschappelijke stappen ondernomen om te verifiëren of het hier niet toch om een gewoon aards organisme gaat

Bronnen:

• "Aliens bestaan echt" (HLN.be)
• Bewijs van buitenaards leven gevonden(demorgen.be)
• Has Alien Life Been Found In Earth's Atmosphere?(Slate.com, The Bad Astronomer)
• Wikipedia