MIRA Volkssterrenwacht MIRA vzw

Ontdekkingsopname en detailopname door Gemini telescoop - bron: NASA/JPL/Gemini Observatory/AURA/NSF

Het is meer dan honderd jaar geleden dat men nog een ster ontdekt heeft zo dicht bij onze zon - de nieuw ontdekte dubbelster WISE 1049-5319 bevindt zich op amper 6,5 lichtjaar van de zon, slechts twee sterren bevinden zich nog dichterbij, Alpha Centauri, de helderste ster van het sterrenbeeld Centaurus, bestaat strikt genomen uit drie afzonderlijke sterren die rond elkaar draaien. De tweede is Barnard's ster in het sterrenbeeld Ophiucus - een kleine rode dwergster die zo zwak is dat je een telescoop nodig hebt om ze te kunnen zien.

WISE 1049-5319 is een dubbelster, maar is in de praktijk nog veel zwakker dan Barnard's ster, het is namelijk een dubbelster waarvan beide componenten zogenaamde "bruine dwergen" zijn. Bruine dwergen zijn in feite te licht om waterstof-kernfusie te kunnen aanhouden, waardoor ze slechts zeer zwak stralen en meer lijken op de planeet Jupiter dan op een echte ster. In zichtbaar licht zijn ze nauwelijks waarneembaar maar in infrarood licht gloeien ze toch nog fel op, de ontdekking werd dan ook gedaan met behulp van twee infrarood-telescopen, de Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE) ruimtetelescoop en de 2MASS-survey, een samenwerking van 2 telescopen (één in het noordelijk, één in het zuidelijk halfrond) die de hemel in het nabije infrarood rond in golflengtes van 2µm in kaart heeft gebracht.

Na de ontdekking met deze telescopen kon men de ster eveneens terugvinden in oudere opnames die tot 30 jaar terug gaan, waarbij de snelle verplaatsing ten opzichte van verder afgelegen sterren zeer duidelijk opvalt. Na de ontdekking werd ook, door waarnemingen met behulp van de gigantische Gemini-telescoop ontdekt dat het hier om een dubbelster gaat, waarvan de massa's tussen de 13 en 75 maal die van de planeet Jupiter liggen (onze eigen Zon is meer dan duizend maal zwaarder dan Jupiter)

Animatie van de beweging van de bruine dwergen over de jaren - bron: NASA/STScI/JPL/IPAC/University of Massachusetts

Deze ontdekking maakt duidelijk dat er in de nabije omgeving van onze zon nog heel wat te ontdekken valt, het valt zelfs niet uit te sluiten dat we nog een bruine dwerg zouden kunnen ontdekken nog dichter bij de zon, al lijkt de kans daarop wel erg klein

Bruine dwergen zijn nog op een andere manier interessant, door hun relatief geringe helderheid en massa is het makkelijker om eventuele planeten rond dergelijke sterren waar te nemen, al dient daar wel bij gezegd te worden dat het erg onwaarschijnlijk is dat zo'n planeet de nodige omgevingsvoorwaarden zou hebben om op de aarde te lijken, daarvoor stralen deze sterren te weinig licht en warmte uit.