MIRA Volkssterrenwacht MIRA vzw

Jarig om de 165 jaar

Op 12 juli 2011 bereikt de planeet Neptunus een positie aan de hemel die overeenkomt met de positie waar de planeet zich bevond toen die tijdens de nacht van 23 op 24 september 1846 door de Duitse astronoom Johann Galle samen met zijn assistent Heinrich d'Arrest vanop de sterrenwacht van Berlijn werd ontdekt.

Aangezien de verste planeet van het zonnestelsel (dat is Neptunus immers sinds de Internationale Astronomische Unie in 2006 Pluto 'degradeerde' tot dwergplaneet) precies 164,79 aardse jaren nodig heeft om een volledige baan rond de Zon te beschrijven, is er op 12 juli 211 precies zo'n periode verstreken sinds de ontdekking door Galle en d'Arrest.

Dat gebeurde overigens op basis van berekeningen die hen toegestuurd waren door de Franse astronoom Urbain Le Verrier.

Onderstaand plaatje toont de tekening met daarop rechts als vierkantje de door Le Verrier berekende positie van Neptunus en links daarvan omcirkeld de positie waar Galle en d'Arrest Neptunus werkelijk ontdekt hebben.

Ontdekking met veel intriges

Het verhaal van de ontdekking van Neptunus leest als een spannende detectiveroman.

Om een ingewikkeld verhaal kort te maken: Uranus is de eerste moderne planeet en werd in 1781 per toeval door William Herschel ontdekt. Bij het opvolgen van de baanbeweging van Uranus rond de Zon werden er afwijkingen vastgesteld die deden vermoeden dat er buiten de baan van deze nieuwe planeet wellicht nog een achtste planeet moest zijn, die door haar zwaartekrachtsinvloed de baan van Uranus beïnvloedde.

In Frankrijk toog Le Verrier aan het rekenen om dat object te ontdekken, maar hij kon zijn collega's waarnemers in Frankrijk niet meteen enthousiast maken voor zijn rekenwerk en de theoretische voorspelling van waar die achtste planeet te vinden zou zijn. Daarom stuurde hij zijn berekeningen naar de Berlijnse sterrenwacht. Toen Galle de brief van Le Verrier ontving ging hij nog diezelde avond aan de slag, met het gekende resultaat.

In Engeland was John Couch Adams met hetzelfde doel als Le Verrier aan het rekenen gegaan, maar door de erg uiteenlopende resultaten van zijn berekeningen en een aantal inschattingsfouten van o.a. de toenmalige koninklijke astronoom George Airy moesten de Engelsen de eer van de ontdekking van deze nieuwe planeet aan de Fransen laten. De Engelsen toonden zich aanvankelijk slechte verliezers en beweerden dat Adams eigenlijk vóór Le Verrier de exacte positie van Neptunus berekend had, maar dat bleek nadien niet zo te zijn.

De jarige Neptunus deze zomer zelf waarnemen?

Met het blote oog zal het niet lukken, maar met een degelijke verrekijker of een telescoop is het niet zo moeilijk om Neptunus als een duidelijk blauwe ster te ontdekken, Ten minste als je weet waar te kijken ;-)

Je kan zelf op zoektocht gaan met een sterrenkaartje.
Via deze link kan je bv. een dergelijk kaartje afprinten.

Makkelijker nog is een bezoek te brengen aan een volkssterrenwacht of je te wenden tot een sterrenkundeclub in de buurt.

Op Volkssterrenwacht MIRA laten we alle Neptunusliefhebbers graag kennismaken met dit verre hemelobject (toch al op meer dan 4 miljard km) tijdens onze Midzomersterrennachten begin augustus.

Meer nieuws over Neptunus

# Neptunus mag dan al ruim anderhalve eeuw gekend zijn, toch vallen er nog voortdurend nieuwe dingen te ontdekken over deze reuzenplaneet. Zo werd heel onlangs een studie gepubliceerd op basis waarvan heel precies de rotatietijd van Neptunus kon bepaald worden. De mooie animatie die via deze link kan bekeken worden geeft een idee over de onderscheiden bewegingen in de atmosfeer van de planeet.

# Nog meer werk waaruit mag blijken dat sterrenkundigen goede detectives zijn: op basis van data afkomstig van de Europese ruimtetelescoop Herschel hebbben zij in de atmosfeer van Neptunus ongewoon hoge concentraties koolstofmonoxide gevonden. Uit de verdeling van die moleculen in de atmosfeerlagen leiden zij af dat er zo'n 230 jaar geleden een komeetinslag moet geweest zijn in de dichte luchtlagen van Neptunus.

# En wie graag eens fantaseert over hoe groot Neptunus aan onze hemel te zien zou zijn mocht deze planeet zich bevinden waar onze Maan staat (afstand ongeveer 400.000 km) kan hier een kijkje nemen. Liefst het videoscherm via het icoontje rechts onderaan maximaliseren en dan vooral niet schrikken wanneer de grote planeten hun opwachting maken...