MIRA Volkssterrenwacht MIRA vzw

Het leven op Aarde wordt bepaald en op verrassend veel manieren beïnvloed door de Zon. Het feit dat de Aarde rond de Zon draait, zorgt ervoor dat de invloed van de Zon op Aarde seizoensgebonden is. Bovendien draait onze planeet ook zelf rond haar as waardoor we (op de meeste plekken op Aarde) sterk afhangen van het contrast dag/nacht. Overdag kunnen we genieten van het licht en de warmte van ‘onze' ster en ‘s nachts leven we in de schaduw van onze eigen planeet. Voor de rest wordt het mooie weer vooral gemaakt door de toestand van de atmosfeer rond de Aarde. Wolkenvorming, wind en drukverschillen kunnen een zonnige dag volledig in de war sturen.

Voor de meeste mensen houdt het plaatje van het weer op Aarde daar op. Maar waar we ons minder van bewust zijn is dat de Zon nog wel wat meer voor ons in petto heeft dan alleen licht en warmte. Naast het zichtbare licht zendt de Zon ons straling in een heel breed spectrum van golflengten. En naast deze straling zijn we ook voortdurend onderhevig aan een uitstroom van zonnematerie die onze richting wordt uitgestuurd. Als blijkt dat die ster bovendien zeer dynamisch en nogal explosief van aard is en af en toe wolken van magnetisch geladen plasma uitspuwt, wordt het pas echt interessant.

Het geheel van de complexe effecten van de straling en de plasmastroom van de Zon op de Aarde en haar magnetosfeer, de technologie, het klimaat en de mensen bepaalt het gros van het zogenaamde ruimteweer. De explosies die op geregelde tijdstippen op de Zon plaatsvinden en vooral de magnetisch geladen plasmawolken - de coronale massa-uitstoten - die ermee gepaard gaan, zijn de voornaamste ingrediënten van de solaire kant van ruimteweer. De voelbare effecten op Aarde komen voor in een brede waaier van tijds- en lengteschalen en vooral in een breed gamma van schadelijkheid voor mens en technologie.

Poollicht is één van de minst schadelijke en mooiste voorbeelden van een effect van het ruimteweer, maar ruimteweer heeft helaas ook minder leuke gevolgen op onze planeet. Slechte weersomstandigheden in de ruimte kunnen satellietoperaties, communicatie- en navigatiesystemen onderbreken en zelfs hele verdelingsnetten voor elektrisch vermogen platleggen en zo leiden tot een variëteit van socio-economische verliezen. Bovendien geeft het aanleiding tot stralingsrisico’s voor de bemanning en de passagiers in vliegtuigen en astronauten in de ruimte. Tenslotte kan het een invloed hebben op globale klimaatsveranderingen, vandaag een brandend actueel onderwerp.

Vermits het ruimteweer op Aarde vooral door de activiteit op de Zon bepaald wordt, staan we eerst even stil bij de voornaamste kenmerken van deze ster. Daarna bespreken we kort de effecten van het ruimteweer op Aarde. Tenslotte gaan we op zoek naar de oorzaken of bronnen van het ruimteweer en gaan we wat dieper in op het wetenschappelijke onderzoek naar de modellering van het ruimteweer dat als doel heeft de dagelijkse voorspellingen ervan te verbeteren.

Professor Stefaan Poedts is als wiskundige verbonden aan de KU Leuven op de afdeling Plasma-Astrofysica van het Departement Wiskunde. Hij specialiseert zich in het bestuderen en voorspellen van het ruimteweer en de zonnewind die het leven op Aarde en de telecommunicatie beïnvloeden.

Een uitgebreid interview met professor Stefaan Poedts is te lezen op onze website.

Aanvang: 15 uur
Toegang: 3 euro
Wie lid is van MIRA kan gratis deelnemen of aan de helft van de prijs.