MIRA Volkssterrenwacht MIRA vzw

Onderwerp

Hubble Ultra-Deep Field 2003-2004

Beeld

Technische gegevens

Object: tienduizendtal oude sterrenstelsels in sterrenbeeld Fornax
Datum creatie: 24 september 2003 – 16 januari 2004
Copyright: S. Beckwith & the HUDF Working Group (STScI), HST, ESA, NASA
Instrument: Advanced Camera for Surveys aan boord van de Hubble Space Telescope
Afstand tot object: tot 13 miljard lichtjaar

Korte beschrijving

Na de geslaagde lancering van de Hubble Space Telescope (HST) eind april 1990 met de daarbij horende steile verwachtingen op het vlak van astronomische waarnemingen volgde al snel de ontnuchtering: er waren problemen met de optiek. Door een minieme afwijking van de juiste kromming voor de hoofdspiegel werd het onmogelijk om haarscherpe beelden te maken van lichtzwakke objecten uit het ver verwijderde en dus vroege heelal.

Gelukkig bevindt de HST zich in een baan rond de Aarde die ook voor het Amerikaanse ruimteveer vlot bereikbaar is, en dus kon er een reparatiemissie uitgevoerd worden, die in 1994 met succes plaatsvond. Vanaf toen kon de HST beginnen aan een grensverleggende fotoshoot van het omringende universum.

Een iconisch beeld uit die periode (1995) is het beroemde Hubble Deep Field. Een ‘Deep Field’ is een afbeelding van een piepklein stukje hemel dat gedurende een heel lange periode gefotografeerd wordt, waardoor objecten in dat beeldveld zichtbaar worden die eerder niet te zien waren. Het is met andere woorden een diepe inkijk in het verre heelal. Het Hubble Deep Field toonde in een ogenschijnlijk leeg stukje van de Grote Beer een wemeling van oude sterrenstelsels, en de opname werd meteen een hit in de sterrenkundewereld. In 1998 zou een Hubble Deep Field South volgen.

De afbeelding die we hier bespreken is een opvolger, het Hubble Ultra Deep Field (HUDF) uit 2003-2004. Om tot dit beeld te komen waren meer dan 800 opnames nodig die gemaakt werden in de loop van 400 omwentelingen van de HST rond de Aarde. In totaal gaat het om 11,3 dagen opnametijd met de Advanced Camera for Surveys, en dit tussen 24 september 2003 en 16 januari 2004. Het afgebeelde gebied is te situeren in het sterrenbeeld Fornax ten zuidwesten van Orion, en bestrijkt aan de hemel een oppervlak van 2,4 op 2,4 boogminuten. Dat kan je vergelijken met een oppervlak kleiner dan een stukje papier van 1 op 1 mm dat je op een meter afstand houdt.

Het HUDF is gemaakt in een stuk hemel waar heel weinig heldere sterren te vinden zijn om op die manier maximaal te kunnen speuren naar lichtzwakke objecten. En we mogen zeggen: opdracht geslaagd, want het beeld bevat zowat 10.000 sterrenstelsels. Er zijn sterrenstelsels te zien in alle maten en kleuren, met een verscheidenheid aan vormen en ook van verschillende leeftijden. De oudste sterrenstelsels in beeld behoren tot de allereerste stelsels die ontstonden, toen het heelal ongeveer 800 miljoen jaar oud was. De jongste sterrenstelsels in beeld kwamen nauwelijks een miljard jaar geleden tot volle bloei. Toen was het heelal bijna 13 miljard jaar oud.

Hubble kijkt terug in de tijd

Links op het internet

Hubble Gallery, The Hubble Ultra Deep Field

The Hubble Ultra Deep Field in 3D

The Hubble eXtreme Deep Field

List of Deep Fields