Navigatie
français2017-01 Ken je klassiekers: VLT Crab Nebula
Onderwerp
VLT Crab Nebula
Beeld
Technische gegevens
Object: restant van de supernova in het sterrenbeeld Stier die in 1054 overdag werd waargenomen
Datum creatie: 10 november 1999
Datum publicatie: 17 november 1999
Copyright: ESO
Instrument: spectograaf FORS2, geïnstalleerd op UT1 (Antu) van de Very Large Telescope VLT
Afstand tot object: 6.500 lichtjaar
Korte beschrijving
De Krabnevel, bij amateurastronomen ook goed gekend als M1, d.w.z. object nummer 1 in de beroemde catalogus van Charles Messier uit 1771, is het overblijfsel van een supernova in het sterrenbeeld Stier. Bij die sterontploffing kwam zoveel energie vrij dat de supernova in het jaar 1054 zelfs overdag zichtbaar was, en dit bijna een maand lang. Bij astronomen is deze supernova dan ook gekend als SN 1054.
De naam Krabnevel is afkomstig van de Ierse amateurastronoom William Parsons, beter bekend als Lord Rosse. Met zijn 36-inch kijker (91,4 cm) kreeg hij al heel wat detail te zien van de nevel. Hij maakte er in 1844 een tekening van en die leek met enige fantasie op een krab.
De nevel heeft een diameter van zowat 11 lichtjaar en heeft aan de sterrenhemel een afmeting van 7 op 4 boogminuten. Hij expandeert met een snelheid van zowat ongeveer 1.500 km per seconde.
In het midden van de nevel bevindt zich het restant van de sterontploffing: een neutronenster met een diameter van een kleine 30 km die maar liefst 30,2 keer per seconde rond haar as draait. Bij dat rondtollen zendt de neutronenster sterke stralingsbundels uit van radiogolven tot gammastraling. En omdat wij toevallig in de juiste zone zitten om die elektromagnetische straling van de ronddraaiende neutronenster detecteren, zien wij een pulsar.
Het groene licht op de VLT-foto wordt voornamelijk geproduceerd door emissielijnen van waterstof ten gevolge van materie die door de ontplofte ster is weggeblazen. De blauwe gloed wordt voornamelijk uitgezonden door synchrotronstraling. Het gaat daarbij om elektronen die door de snel draaiende neutronenster continu uitgestoten en via spiraalbewegingen versneld worden in het enorme omringende elektromagnetische veld. Daarbij worden die elektronen opgepookt tot relativistische energieën en snelheden.
Op 7 juli 2016 publiceerde het wetenschappelijk team van de Hubble Space Telescope een detailfoto van het centrum van de Krabnevel (afbeelding onderaan rechts). Daarop is ook de neutronenster zelf te zien: het is de meest rechtse van de twee heldere sterren net rechts van het midden van het beeld.
Het is een zogenaamde time lapse, d.w.z. een opname waarbij meerdere frames over een bepaalde tijdperiode een samengesteld beeld opleveren waardoor een proces of evolutie zichtbaar wordt. De snelle beweging van de uitgestoten materie dicht bij de neutronenster kan waargenomen worden in de kleurschakeringen van de boogstructuren eromheen.
Links op het internet
Hubble Space Telescope Crab Nebula
Moving Heart of the Crab Nebula